De 5 beren op de weg naar acceptatie bij de behandeling van OCD
Acceptatie is een essentieel onderdeel van het herstelproces bij obsessieve-compulsieve stoornis (OCD). Toch ervaren veel mensen met OCD grote moeite om deze acceptatie te omarmen, mede door verschillende misverstanden en innerlijke barrières. Allegra Custins, een ervaringsdeskundige en therapeut gespecialiseerd in OCD, bespreekt in haar artikel vijf veelvoorkomende “beren op de weg” die het proces van acceptatie kunnen belemmeren. Hieronder lichten we deze vijf misvattingen toe en geven we handvatten om ze te overwinnen.
1. Acceptatie betekent dat ik de gedachten als waarheid aanvaard
Een veelvoorkomend misverstand is dat acceptatie inhoudt dat je gelooft dat de angstige of onwenselijke gedachten waar zijn. Dit is niet het geval. Acceptatie betekent dat je de aanwezigheid van die gedachten erkent zonder ertegen te vechten of ze te beoordelen. Het gaat om het toelaten van de gedachte zonder eraan vast te houden of erin te geloven. Zoals Allegra uitlegt: “Ik accepteer dat ik de gedachte heb, maar ik accepteer niet dat het waar is”.
2. Het is onverantwoordelijk om angst te accepteren zonder er op te reageren
Veel mensen denken dat als zij angst voelen, ze hierop moeten reageren omdat angst een signaal is van gevaar. Bij OCD is die angst echter vaak een ‘valse alarm’ veroorzaakt door een overactieve angstkring in de hersenen. Het vermijden of reageren op deze angst houdt de problemen juist in stand. Het is essentieel te leren deze angst te verdragen zonder compulsies uit te voeren, ook al voelt dat soms onverantwoordelijk of onveilig.
3. Gedachten toelaten betekent dat ze uitkomen
Dit is een uiting van ‘thought-action fusion’, de overtuiging dat het hebben van een gedachte hetzelfde is als het uitvoeren ervan of dat de gedachte de werkelijkheid beïnvloedt. Gedachten zijn slechts mentale gebeurtenissen; ze hebben geen magische kracht om de realiteit te veranderen. Een voorbeeld dat Allegra noemt, is het proberen met de geest een lamp te laten bewegen: niemand kan dat. Gedachten zijn niet gevaarlijk omdat ze er zijn.
4. Ik wil deze gedachten niet en accepteer ze niet
Veel mensen met OCD geloven dat ze de keuze hebben om wel of niet te accepteren dat de gedachten er zijn. De waarheid is dat de gedachten toch wel opkomen, ongeacht of je ze wilt of niet. Het is de strijd tegen de gedachten die het lijden vergroot. Acceptatie betekent niet dat je de gedachten leuk moet vinden, maar dat je hun aanwezigheid verdraagt en er niet in meegaat.
5. Deze gedachten zijn slecht en ik ben een slecht mens omdat ik ze heb
Schaamnte en schuldgevoel spelen een grote rol in OCD, vooral bij thema’s die als taboe worden ervaren, zoals seksuele obsessies en Pedofilie-OCD (de angst om pedofiel te zijn). Het ervaren van ongewenste gedachten maakt iemand echter niet slecht. Gedachten zijn neutraal en zeggen niets over iemands karakter. Het onderscheid tussen ‘goede’ en ‘slechte’ gedachten is een illusie. Acceptatie helpt om de schaamte los te laten en te erkennen dat je mens bent, niet je gedachten.
Conclusie
Acceptatie bij OCD is geen eenvoudige reis. De vijf beschreven ‘beren op de weg’ zijn veelvoorkomende valkuilen die het moeilijk maken om dit pad te bewandelen. Door deze misvattingen te herkennen en te begrijpen wat acceptatie écht betekent, kunnen mensen met OCD stap voor stap hun innerlijke strijd verminderen. Zoals Allegra benadrukt: met de juiste behandeling en de bereidheid om ongemak te verdragen, wordt het leven weer leefbaar en zelfs betekenisvol.