Sterke intentie, lichte gehechtheid¹

De komst van de herfst luidt de massale migratie in van duizenden vogels die vanuit IJsland naar het zuiden trekken om te overwinteren op de Britse eilanden. Portmore Lough, een zoetwatermeer in de buurt van mijn huis in Noord-Ierland, biedt onderdak aan grote populaties wilde zwanen en grauwe ganzen die 900 mijl vliegen om hier te komen. Het grootste deel van die reis voert over een groot deel van de Noord-Atlantische Oceaan, waar onvoorspelbare en gevaarlijke weersomstandigheden kunnen heersen.

De vogels keren graag terug naar vertrouwde broedplaatsen, maar slecht weer kan hun pogingen om die favoriete bestemmingen te bereiken in gevaar brengen. Als ze in een storm terechtkomen, lopen ze het risico uitgeput te raken of te desoriënteren. In plaats daarvan moeten ze misschien hun koers wijzigen, waardoor ze gedwongen worden om de winter door te brengen in minder vertrouwde omgevingen. Als het erom gaat de winter goed door te komen, kan het voor trekvogels contraproductief zijn om koppig vast te houden aan een bepaalde route of zich rigide te fixeren op een bepaalde locatie; flexibiliteit is de sleutel. Voor mij is het verhaal van trekvogels een nuttige metafoor voor de voordelen van een benadering die ik 'sterke intentie, lichte gehechtheid' noem in de manier waarop we ons leven leiden.

Sterke intentie

In psychologische termen is een 'intentie' een mentale toestand die ontstaat wanneer we onze gedachten richten op een bepaalde handelwijze. Intenties worden al lang erkend als een integraal onderdeel van de menselijke ervaring. Meer dan 2500 jaar geleden leerde Boeddha dat 'juiste intentie' (of 'sammā saṅkappa' in het Pali) – het loslaten van hebzucht en verlangen, het cultiveren van goede wil en het vermijden van schade aan zichzelf of anderen – een cruciale vereiste was voor het bereiken van verlichting. Onderzoek heeft consequent aangetoond dat, hoewel niet alle intenties worden omgezet in daden (ook wel de 'intentie-gedragskloof' genoemd²), ze wel belangrijke voorwaarden zijn voor actie³. In mijn werk met cliënten definieer ik 'sterke intentie' als volledig toegewijd zijn aan handelen in overeenstemming met ons doel. Doel verwijst in deze zin naar een blijvende reden van bestaan – een innerlijk kompas dat onze keuzes stuurt, betekenis geeft aan onze acties en ons leven verbindt met iets dat buiten onszelf ligt.

Lichte gehechtheid

Verbinding maken met ons doel kan ervaringen van vreugde en voldoening opleveren, maar het kan ook uitdagingen met zich meebrengen. De zaken die voor ons het belangrijkst zijn, kunnen ons ook het meest zorgen baren – waar we om geven, kan ons pijn bezorgen. Wanneer we ons inzetten om een doel te bereiken, lopen we het risico ons zelfbeeld aan dat doel te koppelen (bijvoorbeeld: “Als ik dit niet bereik, ben ik een mislukkeling”); en wanneer we ons star op bepaalde processen fixeren, kunnen we moeite hebben om ons aan te passen aan veranderende omstandigheden. Boeddhistische wijsheid waarschuwt dat 'hechting' aan het nastreven van prestaties en bezittingen (in het Pali 'upādā' genoemd) kan leiden tot lijden in de vorm van verlangen, ontevredenheid, frustratie en verlies. Dit soort 'hechting' bindt ons aan lijden. De uitdrukking 'lichte hechting' benadrukt het belang van een niet-vasthoudende houding ten opzichte van resultaten en de processen die we gebruiken om die resultaten te bereiken.

Het evenwicht vinden

De ethos van 'sterke intentie, lichte gehechtheid' gaat niet over minder geven om iets, maar over flexibel zijn in hoe je je inzet voor datgene waar je om geeft. Wees sterk in je intentie om te doen wat belangrijk is en licht in je gehechtheid aan het bereiken van vastgestelde resultaten om dat te demonstreren. Het gaat erom te erkennen dat er meer dan één manier is om een sinaasappel te schillen. Zo kan bijvoorbeeld campagne voeren voor betere lokale diensten bijdragen aan onze gemeenschap, maar dat geldt ook voor het helpen van oudere buren met boodschappen, het ondersteunen van lokale natuurbehouds- en herintroductieprojecten of het deelnemen aan een buurtwachtprogramma. Als een optie niet kan worden gerealiseerd of niet het gewenste resultaat oplevert, kunnen we andere opties nastreven.

Een zwerm andere vogeltjes

In juli van dit jaar vond er weer een soort migratie plaats naar Noord-Ierland: de beste golfers ter wereld vlogen naar het land om deel te nemen aan het Open golftoernooi in Royal Portrush. In de aanloop naar het toernooi trok Scottie Scheffler, de nummer één golfer ter wereld, de aandacht van de media toen hij zei: "Ik vind het geweldig dat ik van dit spel mijn beroep heb kunnen maken. Het is een van de grootste vreugden in mijn leven, maar vervult het ook de diepste verlangens van mijn hart? Absoluut niet." Voor Scheffler, een toegewijd christen, geeft het wijden van zijn leven aan de glorie van God een sterk gevoel van zingeving. En golf is een manier waarop hij dat kan doen. Schefflers sterke intentie om God te eren en zijn lichte gehechtheid aan golf als enige manier om dat te doen, hebben hem goed gediend: hij won het Open kampioenschap en ik had het geluk daar bij te zijn toen hij dat deed.

In wezen gaat het bij een 'sterke intentie, lichte gehechtheid'-ethos om je in te zetten zonder je vast te klampen. Het goede nieuws is dat er een reeks psychologische en meditatieve technieken zijn die je kunnen helpen dit te ontwikkelen. In mijn recente boek, The Tree That Bends: How a Flexible Mind can help you thrive⁴, benadruk ik hoe inzichten en oefeningen uit Acceptance and Commitment Therapy kunnen worden gebruikt om een 'sterke intentie, lichte gehechtheid'-benadering van leven en goed presteren te bevorderen.

Dus als je deze herfst trekvogels boven je hoofd ziet, laat dat dan een herinnering zijn dat je sterk kunt zijn in je intentie om trouw te blijven aan je doel en licht in je gehechtheid aan het op een bepaalde manier moeten doen.

Voetnoten en referenties